Güney Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi (GASAM) Başkanı Cemal Demir, “Afganistan’da merkezi hükümet ikiye ayrıldı ve tam karşılarında Taliban var. Dolayısıyla Afganistan’daki kargaşa ve kaosun artacağı büyük bir ihtimal olarak karşımızda duruyor. Ülke yeniden bypass ediliyor.” dedi.
GASAM tarafından düzenlenen “Afganistan Cumhurbaşkanlığı Seçimi ve Taliban Barış Görüşmeleri” yuvarlak masa toplantısı Dünya Ticaret Merkezi’nde gerçekleştirildi.
Moderatörlüğünü GASAM Yönetim Kurulu Üyesi Müzemmil Havadpal’ın yaptığı yuvarlak masa toplantısında konuşan GASAM Başkanı Cemal Demir, Asya’nın kalbi Afganistan’ın yeniden bypass edildiğini söyledi.
Demir, Afganistan’da daha önce Kabil Merkezi Hükümetle Taliban arasında bir güç savaşı olduğunu, seçimlerden sonra ülkede üçüncü bir gücün daha devreye girdiğini kaydederek, “Afganistan Bağımsız Seçim Kurulu, Eşref Gani’nin cumhurbaşkanlığını kazandığına dair kesin sonuçları yayınladı. Cumhurbaşkanı adayı olan Abdullah Abdullah ise seçim sonuçlarını kabul etmedi ve kendisine bağlı bir grupla yeni ve kapsamlı bir hükümet kuracağını ilan etti. Bu üçlü güç savaşı Afganistan’ı daha da güç bir duruma düşürecek. Gani ve Abdullah’ın karşısında Taliban olacak. Bu da Asya’nın kalbi olan Afganistan’da yeni bir bypass sürecinin başladığı anlamına geliyor. Bundan sonra süreç nasıl gelişecek gerçekten ciddi bir merak konusu. Afganistan hem Asya hem de dünya açısından önemli bir ülke. Çünkü dünyadaki tüm terör örgütlerinin nema bulduğu, beslendiği bir kaynaktır. Afganistan’da krizin değişmesi tüm dünyayı etkiler.” diye konuştu.
“Afganistan, bu üç başlılığı nasıl taşıyacak?” sorusunun son derece önemli olduğuna dikkati çeken Demir, şöyle devam etti:
“Bu seçimlerin hem bölgesel hem de uluslararası etkileri olacaktır. Taliban’ın bu süreçten sonra daha da güçleneceğini öngörebiliyoruz. Çünkü merkezi hükümet ikiye ayrıldı ve tam karşılarında Taliban var. Dolayısıyla Afganistan’daki kargaşa ve kaosun artacağı büyük bir ihtimal olarak karşımızda duruyor. Ülke yeniden bypass ediliyor. Afganistan’ın Pakistan, Çin ve İran ile ilişkileri nasıl şekillenecek? Ayrıca bölge ülkeleri üçe bölünmüş bu üç başlı yapının hangisi ile iletişime geçecek, kimi muhatap alacak, kimin tarafında duracak? Bu sorularda ciddi bir şekilde cevap bekleyen sorular. Bizim çağrımız Afganistan akillerinin ortak noktalar üzerinden hareket etmesi gerekiyor. Bu noktada Gani’ye çok iş düşüyor. Muhtemel kargaşa büyümeden önlem alınması ve bu üç siyasi erkin bir masa etrafında toparlanması gerekiyor. Gani ve Abdullah’ın Taliban’la nasıl bir ilişki içine gireceği de bu süreçte merak edilen en önemli konulardan biri. Kanaatimizce, Gani de Abdullah da başlangıçta Taliban’la görüşme konusunda biraz çekingen davranacaklardır. Ama ikisi de kendi yerlerini sağlamlaştırmak için Taliban’la bir güç paylaşımı yoluna gideceğini tahmin ediyoruz.”
“Afganistan’da çatışmalar artabilir”
GASAM Başkan Yardımcısı Aslan Balcı ise, Cumhurbaşkanlığı seçimindeki belirsizlik veya şaibe şüphesinin Taliban örgütüyle hükümet arasında yapılan barış görüşmelerini yakından etkilediğini söyledi.
Taliban’ın Afganistan topraklarının yaklaşık yüzde 50’sini kontrolü altında tuttuğunu, halkın ise iç savaştan usandığı için bir şekilde tarafların ödün vererek uzlaşmasını istediğini kaydeden Balcı, “Seçim sonuçlarının açıklanmaması ve kafa karıştıran açıklamaların yapılmasıyla Taliban görüşmeleri sekteye uğruyor. Halkın Barış ve ateşkes umutları gittikçe zayıflamaya başladı. Taliban seçim krizini kendi lehine kullanmaya başladı. Ama halk ateşkesin biran önce yapılmasını istiyor. Bahar mevsimi bitmeden ateşkesin yapılmasını isteyen halk, tarla ve bahçesine gidip ürün yetiştirmek istiyor. ABD’nin Afgan halkını dikkate almadan Taliban ile görüşmelerini kesmesi veya ağırdan alması halk arasında rahatsızlığa neden oluyor.” şeklinde konuştu.
Balcı, Gani’nin Cumhurbaşkanlığının kesinleşmesi, seçimlere hile karıştırıldığı iddialarının halen devam etmesi, seçime katılımın düşük olması ve Abdullah’ın hükümet kuracağına dair açıklamasının Afganistan’da kaosun derinleşeceğinin sinyalini verdiğini belirtti.
Taraflar arasından çatışmaların daha da artacağına dair endişeleri olduğunu dile getiren Balcı, şöyle konuştu:
“Her iki taraf da kendinin kazandığını iddia ediyor şu anda. Afgan toplumunu biliyoruz. Dolayısıyla her iki tarafın iddialarından vazgeçip bir uzlaşı sağlanmasını beklemek biraz zor görünüyor. Dolayısıyla ben Afganistan’da yeni bir çatışma ihtimalinin artacağını düşünüyorum. Tabii ABD böyle bir durumda devreye girecektir. Ama ABD nasıl bir ölçüde iki tarafı dengeleyebilir o konuda çok fazla iyimser değilim. Çünkü Afgan toplumu yıllardan beri savaşıyor. Dolayısıyla Gani ve Abdullah’ın taraftarları bu savaşı devam ettirir. Bu da Taliban’ın çok hoşuna gidecektir. Taliban zaten devlete karşı savaşıyordu. Bu kez yanına Abdullah ve diğer etnik grupları da almış olacak. Dolaysıyla bu yeni dönemde Taliban’ın gücü daha da artmış olacak.”
AA Gülsüm İncekaya 19.02.2020