Dost ve kardeş ülke Bangladeş’in Başkenti Dakka ve farklı kentlerde kontenjan hakkının kaldırılması talebiyle gösteri düzenleyen öğrencilere destek veren halk ile güvenlik birimleri arasında çatışma çıktı.
Protestolar ülke geneline yayıldı. Salı gününden bu yana gerçekleştirilen protestolarda can kaybının 105’e yükseldiği belirtildi. Yerel medyada bazı öğrencilerin kayıp olduğu yazılıyor. Ekonomi sıkıntı olan ülke siyasi ihtiras ve ahbaplarına devlette iş bulma saçmalığı uğruna iç kargaşanın içerisine girdi.
Bangladeş’te iktidardaki Şeyh Hasina Vecid Başbakanlığındaki Avami Birliği meşruiyetinin sorgulandığının üzerini örtmek için sokak eylemlerine zemin hazırlamakla, ülkeyi kaos ve çatışma alanına çevirmekle suçlanıyor. 16 Temmuz’da başlayan olaylarda en az 105 kişi hayatını kaybetti, 1 500 civarında kişinin de yaralı olduğu bildirildi.
Muhalefetin boykot ettiği 5 Ocak 2024 genel seçimlerine katılım oranını, Seçim Komisyonu Başkanı Kazi Habibul Awal yüzde 28, daha sonra düzeltme yapılarak bu oranın yüzde 40 olduğu açıklamıştı. Ana muhalefet partisi BNP ve ülkenin köklü siyasi kuruluşu olan Bangladeş Cemaat-i İslami Partisi liderlerinin hapiste ve sürgünde olduğu seçimi siyasiler ve halk boykot etmişti. Halkın sandığa gitmediği “seçimden” Beş dönem Başbakan olan Şeyh Hasina’nin meşruiyeti sorgulanıyor.
Bangladeş’te neredeyse bir gelenek haline gelen hileli seçim gerginliğinin unutturulması için sokak eylemlerinin iktidar tarafından körüklendiği ve organize edildiği, yeni bir sokak eyleminin başlatıldığı iddia edildi. Şaibeli seçimlerden Başbakan olan aşırı laik ve sosyalist Şeyh Hasina, rakipleri tarafından insan hakları ihlalleri, diktatör, tek parti sistemi kurduğu ileri sürülüyor. Meşruiyetinin sorgulanmasını engellemek için eski bir yasayı yürürlüğe sokarak halk seçimi değil zorla dayatılan kanunu ve öldürülen kişilerin defin ve taziye işleriyle meşgul olmasıyla suçlanıyor.
Şeyh Hasina hep şiddetten beslenir
Şeyh Hasina’nın önceki dönem Başbakanlığı zamanında yürürlüğe koyduğu ancak çıkan kanlı olaylar nedeniyle 2018’de iptal etmek zorunda kaldığı tartışmalı “Kamu sektöründe kontenjan” yasasının yeniden yürürlüğe girmesinden dolayı ülkede barışçıl ve sivil protestolar başladı.
Söz konusu yasaya göre, Bangladeş’te kamuda işe giriş pozisyonlarının yüzde 56’sının belirli demografik gruplar ve sınıflar için ayrılıyor. Bunun yüzde 30’u, 1971’deki Bağımsızlık Savaşı’na katılanların ailelerini kapsıyor. Halk kontenjanları hileli ve haksız buluyor. Bundan dolayı da 2018’de olduğu gibi ülke çapındaki protestolar yapılıyor.
Daha önce iptal edilen yasa için aşırı laik ve sosyalist görüşlü Başbakanın partisi Avami Birliği mahkemeye başvurmuştu. Yüksek Mahkemenin, geçen ay kontenjan sisteminin yeniden uygulanması kararı almasının ardından protestolar yeniden başladı.
Mahkemenin kararını protesto eden üniversite öğrencilerinin üzerine gerçek mermilerle müdahale edilmesiyle 6 öğrencinin vefat etmesi üzerine halk sokaklara çıkarak hem yasayı hem de hükümeti protesto etmeye başladı. Güvenlik güçleri aldıkları emirle halkın üzerine de ateş ederek ölümlerin artmasına sebebiyet verildi.
Rejim olayları ayrılıkçı ve şiddet yanlısı vandalların yaptığını göstermek için aralarında devlete ait BTV’nin olduğu bazı kamu binalara saldırı yapıldı. İdare, kamu binalarının yağmalanıp, yakıldığı haber ve görüntülerini yaymaya başladı.
Sosyalist rejimin ahbaplarını devlete yerleştirme planı
Hükümet, eylemlerin organize edilmemesi için iletişim hatlarının yanı sıra ülke genelinde internet erişimini durdurdu. Yurt içinde ve dışında insanlar aileleriyle haberleşemiyor. Rejim yalan ve yanlış haber yayarak protestocuları “aşırıcı” olarak lanse etmeye çalışıyor.
Olaylar en çok başkent Dakka, Rangpur, Khulna Chattogram gibi kentlerde yoğunlaştı. Ölümlerin çoğunluğu da bu kentlerde yaşandı. Başta Dakka Üniversitesi olmak üzere ülkenin tüm üniversiteleri süresiz olarak kapatıldı. Söz konusu kararı kabul etmeyen öğrenciler kampüsleri terk etmeme kararı alması üzerine güvenlik birimleri üniversitelere baskın düzenleyerek öğrencilerin üzerine gerçek mermilerle ateş ederek ölmelerine sebebiyet verdi.
Şaibeli Başbakan Şeyh Hasina Vecid söz konusu protestolarda bazı öğrencilerin hayatını kaybetmesinin araştırılması için komite kurulması emrini vererek olayların kendi kontrolünde olmadığı imajını vermeye çalışması muhalefet tarafından şiddetle kınandı. Ölümlerden sorumlunun Başbakan ve ekibinin olduğu açıklandı.
Protestocu öğrencilere destek veren halk söz konusu ayrımcı yasanın iptalini talep ediyor. Bangladeş’te kamudaki iş alanlarının yüzde 56’sı belirli gruplara ayrılıyor. Bunun yüzde 30’u 1971’deki Bağımsızlık Savaşı’na katılanların ailelerine, yüzde 10’u kadınlara, yüzde 10’u az gelişmiş bölge sakinlerine, yüzde 5’i yerli topluluklara ve yüzde 1’i engellileri kapsıyor.
Halk ve öğrenciler ne istiyor?
İş imkânlarının çok zorluğu ülkede kontenjanla belli bir zümrenin devlet birimlerinde işe alınması eleştiren öğrenciler, iç savaşa katılanların ailelerine kontenjan ayrılmasını “ayrımcılık” olduğunu savunarak bunun yerine liyakate dayalı bir sistemin getirilmesini talep ediyor. Haksız idamların ve yargısız infazların, adam kayırmanın son bulması, özgür seçimlerin yapılması, din ve vicdan hürriyeti ve şaibeli Başbakanın istifasını istiyor.
Pakistan ile yaşanan iç savaşa katılanların gerçek anlamda tespitinin imkânsız olduğunu, sadece Avami Birliği’nin hazırladığı kendi aşiret ve soydaşlarını kapsayan hileli bir liste yapıldığını iddia eden muhalefet, Şeyh Hasina Vecid’i ayrımcılık yapmakla ve yandaşlarını devlete sokmakla suçluyor.
Şeyh Hasina, her sıkıştığında 1971’deki iç savaşı gündeme getirerek koltuğunu koruduğu iddia ediliyor. Daha önce Bangladeş’te Cemaat-i İslami hareketine yönelik sistematik tasfiye harekâtı başlatan aşırı laik Başbakan Hasina Hindistan’ın adamı olmakla suçlanıyor. Aralarında 92 yaşında ve ülkenin önemli âlimlerinden olanlar idam edildi. Cemaat-i İslami’nin son olarak Moti-ur Rahman Nizami isimli liderinin idam edilmesiyle birlikte 2013 yılından bu yana 5 lider idam edildi.
Bangladeş’te kurulan ve meşruluğu olmayan özel savaş mahkemesinin idamları bütün dünyayı ayağa kaldırdı. Tepkilere rağmen 76 yaşındaki Şeyh Hasina Vecid’i Cemaat-i İslami’yi tasfiye etmeye ve BNP gibi ana muhalefeti sindirmekle suçlanıyor.
Ülkenin ana muhalefet partisi; Bangladeş Milliyetçi Partisi’nin (BNP) lideri ve eski Başbakan Halide Ziya’nın hapis cezası sağlık nedenlerden dolayı ev hapsine çevrilen eski Başbakanın ev hapsi hala devam ediyor. Ayrıca eski Başbakanın yurtdışı tedavisi iktidar tarafından yasaklanmıştır.
