*Star Gazetesi 08 Nisan 2022 Cuma
Güney Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi (GASAM) Başkanı Cemal Demir ve GASAM Uzmanı Siyaset Bilimci Dr. Hayati Ünlü, Pakistan’daki gelişmeleri ve İmran Han’ın ‘Komplonun arkasında ABD var.’ iddiasını Star Gazetesi’ne değerlendirdi. Pakistan hamlesinin dış faktörlerinden bahseden Demir, ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Donald Lu’nun Pakistan hükümetinin istifa etmesi için 7 Mart’ta bir mektup yazdığını söyledi. Ünlü ise, tehdit mektubunun devlet çalışanları tarafından tespit edildiğini ve kayıt altına alındığını ifade etti.
İmran Han 2018 yılında, ülkede onlarca yıldır süregelen yolsuzluğu ortadan kaldırmak ve ekonomiyi düzelmek vaadiyle iktidara gelmişti. Ama pandemi ve ardından gelen Rusya-Ukrayna Savaşı’yla sekteye uğrayan politikaları sonucunda vaatlerini yerine getiremedi.
Muhalefet, başbakanı, ekonomi ve dış politikayı başarısız bir biçimde yönetmekle suçlayarak güvensizlik oylaması yapılmasını talep etti.
Mart ayının başından beridir devam eden siyasi kargaşanın sonucunda muhalefetin Han’a karşı güvensizlik oylaması önergesi, 28 Mart’ta ülkenin parlamentosunda 161 ‘evet’ oyuyla kabul edildi.
Hükümetin ittifak kurduğu partilerin güvensizlik oylamasında muhaliflerin yanında yer alacağını açıklamasıyla Meclis üstünlüğü, muhalefet blokuna geçti.
Han, güvensizlik oylamasına yönelik yaptığı açıklamada, “(Muhalefetin) Beni görevden alma girişimi, ABD’nin iç politikamıza açık müdahalesidir.” ifadesini kullandı.
Amerika Birleşik Devletleri’ni Pakistan’ın içişlerine karışmakla suçlayan ve tehdit mektubu aldığını açıklayan Han, “Bana gönderilen tehdit mektubu ABD’dendi ama istifa etmeyeceğim.” ifadelerini kullandı.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price ise, söz konusu iddiayı reddetti.
MECLİS FESHEDİLDİ, ERKEN SEÇİM KARARI ALINDI
Han hükümeti hakkında güvensizlik oylaması yapılması beklenirken oylama, Meclis Başkan Yardımcısı Kasım Suri tarafından Anayasa’nın 5. maddesine aykırı olduğu gerekçesiyle reddedildi.
Anayasa’nın 5. maddesinde, “Devlete bağlılık her yurttaşın temel görevidir. Anayasa’ya ve yasalara itaat, nerede olursa olsun her vatandaşın ve Pakistan’daki diğer herkesin yükümlülüğüdür.” ifadeleri yer alıyor.
Pakistan’da muhalefet partileri, güvensizlik oylamasının Meclis Başkanlığınca reddedilmesini Anayasa’ya aykırı bularak Yüksek Mahkemeye başvuracaklarını bildirdi.
Pakistan Cumhurbaşkanı Arif Alvi, Başbakan İmran Han’ın çağrısı üzerine Meclisi tamamen feshetti ve 90 gün içerisinde erken seçim yapılacağını duyurdu.
Pakistan’daki yaşananları ve İmran Han’ın ‘komplo’ iddialarını Güney Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi (GASAM) Başkanı Cemal Demir ve Güney Asya Uzmanı Siyaset Bilimci Dr. Hayati Ünlü ile konuştuk.
“HAN, ORTA SINIFI YÜKSELTMEYİ VAADETTİ”
-İmran Han iktidara gelirken ne vaat etti ve nasıl bir ittifak kurdu?
Cemal Demir: İmran Han iktidara geldiğinde, çoğunluğu almıştı yalnız hükümet kurması için muhalefet partilerinden ve bazı diğer partilerden destek alması gerekiyordu. Birleşik Halk Hareketi olarak hükümete destek vermişlerdi. Böylece salt çoğunluk olan 172’yi bularak İmran Han göreve başlamıştı.
Hayati Ünlü: Şimdi her şeyden önce İmran Han’dan önce Navaz Şerif yönetiminde de İmran Han döneminde de Pakistan’ın en önemli önceliği orta sınıfı yükselmekti. Hem var olan orta sınıfın gelirini yükseltmek hem de mevcut sosyolojide orta sınıf seviyesini arttırmaktı. Bu açıdan en önemli politikalarından biri eski yönetimin yolsuzluklarının üzerine gitmek diğer taraftan da ülke ekonomisini mümkün olduğunca güçlendirmek ve kapasitesini arttırmaktı.
“MUHALEFETİN TUTUMU, İMRAN HAN KARŞITI BİR REFLEKS”
-Peki, ‘Güvensizlik oylaması’ süreci nasıl başladı?
Hayati Ünlü: İmran Han hükümetinin yolsuzlukla uğraşmaları başta Navaz Şerif’in partisi Pakistan Müslüman Ligi olmak üzere diğerlerini çok rahatsız etti. Bu açıdan muhalefette müthiş bir İmran Han karşıtı davranış gelişti.
Diğer taraftan ordunun da özellikle askeri iç atamalarla alakalı İmran Han’dan rahatsız olduğu ortaya çıktı. Mesela en son ki istihbarat şefinin ataması olayında (ordunun rahatsızlığının) derinleştiği tartışılıyor.
Muhalefet de yeni oluşan bu zemini değerlendirip son bir ayda Karaçi’den İslamabad’a olmak üzere ülkenin çeşitli noktalarında iktidar karşıtı yürüyüşler, sosyal mobilizasyonlar organize ettiler. Muhalefet, İmran Han; “ekonomiyi mahvetti, içeride yönetişimi sağlayamıyor, ülkenin en prestijli kurumu orduyla arası iyi değil ve Rusya’nın Ukrayna’ya askeri harekat başlattığı gün Moskova’da olması dış politikadaki imajımızı sarstı” gibi iddiaları öne sürerek ülkenin yönetilemediği söylemini geliştirdi.
Muhalefetin bu tutumu için, geçmişe dayanan bir İmran Han karşıtı refleks diyebiliriz.
Cemal Demir: İmran Han’ın iktidara gelirken açıkladığı ekonomi politikalarının başarısız olmasını sadece ona yüklemek çok isabetli olmaz. Pakistan’ın geçmişten gelen bir ekonomik sıkıntısı ve bunun üzerine başlayan pandemiyle birlikte küresel olarak enflasyonun ve gıda fiyatlarının artması gibi sebepler de var. Bunlar üst üste gelince muhalefet şu andaki iktidarı iç siyasette eleştirmeye başladı.
TEHDİT MEKTUBU İNCELENEREK ARŞİVLENDİ
-İmran Han’ın ABD’den tehdit aldığı ve muhalefetin güvensizlik oylaması hamlesinin “ABD komplosu” olduğu iddiaları ne kadar doğru?
Cemal Demir: Bu hamlenin tabii ki dış faktörleri de var. İç faktörler biraz önce bahsettiğimiz gibi ekonomik sorunlara bağlı, dış faktörler ise İmran Han’ın iddiasına göre ABD Güney Asya Sorumlusu Dışişleri Bakan Yardımcısı Donald Lu’nun Pakistan hükümetinin istifa etmesi için 7 Mart’ta bir mektup yazdığı söyleniyor.
Hayati Ünlü: İmran Han’ın en önemli iddialarından biri olarak; hükümetin bağımsız ekonomi ve dış politika hamlelerini ABD’nin kabul etmediğini ve bir tehdit mektubu aldığını söylüyor.
İmran Han’ın partisi Pakistan Adalet Hareketi yetkilileri de, bu tehdit mektubunun devlet çalışanları tarafından tespit edildiğini ve kayıt altına alındığını söylüyor. Dışişleri Bakanı da en son yaptığı açıklamada gerekirse biz bunu kamuoyuyla da paylaşırız diyor.
Hükümet yetkililerinin, İmran Han’ın ABD’den tehdit aldığı konusunda net bir duruşu var. Ama bu durum ABD’li dışişleri yetkililerince, “Böyle bir tehdit söz konusu değildir.” denilerek net bir dille reddedildi. Diğer taraftan Rusya ise net bir müdahale olduğunu söyledi.
İmran Han ve partililer, “Bizim elimizde belgeler var. Gerekirse bu belgeleri açıklarız. Ortada net bir tehdit var.” diyorlar.
